Dahabo Dowlo oo Canbaareysay Xasuuqii Ciidamada Itoobiya ugu geysteen Shacabka Soomaaliyeed deegaanka Carbiska.

(Muqdisho, Aug 20,  2008 Ceegaag Online)

KU: Qaramada Midoobay

KU: Haya'aha Dowliga Caalamka

KU: Hay'addaha xaquuqul Insaanka

KU: Waxgaradka iyo Aqoonyahanka Soomaaliyeed

OG: Dowladda Federaalka Soomaaliya

Maaliintii Jimcaha aheyd ee bisha August 15, 2008, ayaa ah maaliin xasuus Murugo leh Xanbaarsan oo Tiiraanyo aan go'in ku ah Ummadda Soomaaliyeed meel kasta oo ay joogaan, ka dib markii la xasuuqay dad rayid ah oo Rakaab ahaa oo saaranaa gadiidka dadweynaha oon waxba galabsan. Dadkaasi la xasuuqay oo muwaadiniinta Soomaaliyeed ahaa oo tiradooda lagu qiyaasay iney gaareen 90 ruux ilaa 100 qof ayaa sida la xaqiijiyey ka soo socday magaalada Afgooye kuna soo jeeday magaalada Caasimada Soomaaliyeed ee Muqdishu, iyadoo dad badani ay hore uga barakaceen deegaanka caasimada iyo agagaarkeeda oo ay dhibaato ka soo wajahday dagaalada ka jira awgeed.

Xasuuqaasi oo lagu eedeeyey Ciidamada Itoobiya oo isla maalintaas qarax ay la beegsadeen xoogaga ka soo horjeeda joogitaankooda ayaa la soo xaqiijiyey iney jawaabteeda Aarsiga loogu bedelay in la xasuuqo dad Rayidka ah ee Biri- ma- gooyso ah, oo aysan jirin cid ay denbi ka galeen, balse ahaa dhibanayaal inta badan dhibka uga imanayay dagaalada ka socda koofurta Soomaaliya ay iyaga qasaare badan ka soo gaaraan.

Ciidamda Itoobiya ayaa Soomaaliya ku jooga ogolaanshaha Dowladda Soomaaliyeed sida ay sheegteen, iyagoo cudud u ah Dowladda Federaalka ah, balse nasiib daro ay tahay in xoogoodii ay isugu geeyeen sidii ay u xasuuqii lahaayeen dadka Shacabka Soomaaliyeed ah oo mudan in iyaga la ilaaliyo.

Ciidamda Itoobaya ayaa sidoo kale lagu eedeeya iney caado ka dhigteen in mar kasta oo xoogaga ka soo horjeeda joogitaankooda dalka Soomaaliya ay dagaal la beegsadaanba, iney iyaguna ka aargoostaan shacabka Soomaaliyeed oo ay madaafiic iyo rasaas aan loo kala meel deyin ay ku garaacaan xaafadaha Dadka Rayidka ahi u badan yahay, taasoo macnaheeda uu yahay in ujeedada Itoobiyaanku ay tahay in asakerigii ka dhinta loogu aarayo dadka Rayidka ah iskaba daa iney iska celiyaan kuwa ka soo horjeeda, taasoo loo fahni karo falalka aargiisiga ciidamda Iyoobiyaanku uu yahay maxaa iga galay kii dhinta Soomaalida ayuu ka dhimanayaaye.

Ciidamda Itoobiya oo durbaba markii ay soo galeen magaalada Muqdishu ay laba bilood ka dib ku xasuuqeen dad gaaraya 1,384 ruux mudo 4 maalmood gudaheed ah ee dabayaaqadii bishii March iyo bilaawgii April ee sanadkii hore 2007.

Haddana maalintii Jimcaha ee 15 August 2008 ayey hadana hal maalin ku dileen 100 qof oo rayid ah oo sida la soo xaqiijiyey qaar ka mid ah loo gowracay sida xoolaha, taasoo ku tusineysa sida waxashnimada ah oo ay u dhaqmayaan Ciidamda Itoobiya oo goor kasta ku xad gudba xuquuqda Insaanka, kuna kaca falal ka dhan ah bini’aadnimada iyo xeerka u degsan caalamka oo aan la ogoleyn in goobaha is khilaafku ka jiro dhibaato loogu geysto dadka rayidka ee aan waxba galabsan.

Dhacdaan u danbeysay ee ka dhacday deegaanka carbiska ayaa loo arki karaa in lagu xagal daacinayo dib u heshiisiinta Beryahan danbe ka socda magaalada Jabuubti ee Jamhuuriyadda Jabuuti, taasoo dad Badani u dhega taagayaan waxa ka soo baxaya, iyadoo la filayey iney yaraan doonaan dilalka lagu hayo shacabka Soomaaliyeed oo lagu eedeeyo Ciidamda Itoobiya iyo Kuwa Dowladda, balse markasta oo heshiiskaas la bilaabayo dhib loo geystaa shacabka Soomaaliyeed oon waxba galabsan. Maxay ku muteysteen dhibkaan?

Waxaa xasuus mudan in inta uusan bilaaban shirkii dib u heshiisiinta dalka Jabuuti ee bishii Juun, in masaajidka Al Hidaaya lagu xasuuqay wadaado Tabliiq ah oon dagaal ku jirin, iyadoo sidoo kale markii heshiiskaasi ay kala saxiixteen kooxda Isbaheysiga Soomaaliya iyo kooxdii Dowlada mataleysay, maalmo ka dib dad shacab ah lagu xasuuqay deeganada Guri Ceel, Matabaan iyo Baladeweyne oo ka kala tirsan Gobolada Galgaduud iyo Hiiraan.

Waxaa xaqiiqa ah in maalin kasta oo dhalata si bilaa macne ah loo laayo dad rayid ah oo dhalinyaro u badan oo aan waxba galabsan, iyadoo dhacdooyinka dilalka shacabka Bilahaan danbe ay murugo badneyd falka xasuuqa ahaa ee jimcihii la soo dhaafay ka dhacay deegaanka Carbiska ee duleedka magaalada Muqdishu, iyadoo markaasi uu furmayay heshiiska Jabuuti oo ay halkaasi joogaan kooxo kala Matalaya mucaaradka iyo dowladda Soomaaliya, kaasoo laga rajeynayey bilaawgiisii horeba lagu diirsado oo uu shacabka dhibka ka duul qaadi doono, balse uu sii kordho mar kasta oo uu bilaabanayo.

Haddaba aniga oo ku hadlaya magaceyga iyo magaca ummadda Soomaaliyeed ee igu fikirka ah, aqoonyahanka Soomaaliyeed ee ka danqanaya dilalka lagu hayo shacabka muwaadiniinta Soomaalieed ee ka xun xasuuqaasi loo geysatya dadka rayidka ee gaaraya 100 ruux ee rakaabka ahaa maalintii Jimcaha, ayaan waxaan u soo jeedinayaa Dowladda Itoobiya iyo Ciidamadeeda ka jooga Soomaalia canbaareyn ka dhan ah falkaasi waxashnimada ah ee ka dhanka ah arrimaha bini’aadnanimada.

Waxaan ka codsanaya Caalamka iyo Qaramada Midoobay iney sidoo kale canbaareeyaan soona farageliyaan falkaasi waxashnimada ah oo la ilaaliyo xaquuqda maatida Soomaaliyeed, maadaama aysan ka hadlin dowladda Soomaaliya ee caalamku taageersan yahay oo u eg kuwa aan Shacabkooda Soomaaliyeed ka naxeynin ama aan kala jecleyn dhibaatada joogtada ah ee loo geysanyo.

Sidoo kale waxaan ka codsanaya Hayadaha u dooda Xuquuqda Aadanaha iney dhaleeceeyeen fakaas xasuuqa ah ee lagula kacay dadka Rayidka ah oo masaakiinta ah oo hore u ahaa dhibanayaal uu saameeyey dagaalka joogtada ah ee ka jira magaalada Muqdishu iyo koofurtaba Soomaaliya, lana soo taago maxkamad kuwii ka danbeeyey falalka ka baxsan Bini’adnimada.

Waa Murugo u soo hoyatay ummadda Soomaaliyeed mar haddii waxgaradkooda, aqoonyahankooda iyo dowladoodu aysan waxba ka qaban Karin dhibaatada joogtada ah ee lagu hayo dadka masaakiinta ay ah ee Biri ma goosada ah ee ah muwaaniinta Soomaaliyeed, oo xaqii ay ku lahaayeen wadankooda loogu bedelay dil joogta ah.

Ugu danbeyntii waxaan tacsi teeraanyo huwan u dirayaa ehaladii iyo qoysaskii dadkooda la xasuuqay iyo dhamaan shacabka Soomaaliyeed ee ka xun dhibkaas iyo midka joogtada ee lagu hayo shacabka Soomaaliyeed.

Ilaahay intii dhimatayna ha naxariisto, Soomaalida noolna dhexdeeda nabad ha ka dhex dhaliyo (AAMIIIIIIIIIIIIN)

Dahabo Isse (Dahabo Dowlo)

BSC, BA, and MA Diplomacy

dahaboisse@googlemail.com

(20 Aug 2008)  

webmaster@ceegaag.com