Ma Taqaanaa Cuntadaada Caafimaadka leh? Mase doonaysaa mid ka sii Wanaagsan?

(Somalia, June 10,  2008 Ceegaag Online)

Mahad iyo Amaan Allaah ayaa mudan oo iska leh, Rabiga Caalamiinka, Amaan iyo Nabad gelyo korkiisa ha ahaato kii aanu jirin Nebi ka dambeeyaa iyo Ahalkiisii iyo Asxaabtiisii dhamaantood

Intaas ka dib:

Waxay ogaatay Wakaalada la yidhaahdo “Food standards Agency” in Dadka Ingiriisku aanay aqoon Cuntooyinka Caafimaadka leh ee ay tahay waajibka in ay cunaan, iyada oo weliba ay jiraan Ololayaal soo noqnoqda oo Dadkaas taas lagu baraarujinaayo. Waxayna ku ogaatay Wakaaladu Survey ay samaysay in aan Dadku Aqoon Miqdaarka waajibka ah ay tahay in ay ka cunaan tusaale ahaan Baastada iyo Kibista iyo waxa uu noqon karo Doorka Midhaha (Fruits) iyo Khudradu (Vegetables) ay ku leeyihiin Caafimaadka Wanaagsan

Iyo maxay tahay Dhibaatooyinka ay sababayaan Cuntooyinka hodonka ku ah Sonkorta iyo Dufanka. Hadaba Survey ay ku samaysay 2049 Qof oo Sample ah, waxay ku ogaatay Wakaaladu tirada Jawaabaha Khaladka ah ee ay ku jawaabeen Dadkaasu siday u garanayaan Cuntooyinka Caafimaadka leh, mana ay garan 40% oo Samples kaa ka mid ahi sida ay daruuriga u tahay in aanay u Cunin si joogta ah Cuntooyinka ka dheregsan Sonkorta iyo Dufanka. Sidoo kale waxay u malaynayaan qaarkood inay cunayaan Cuntada Caafimaadka leh sida Midhaha si ay uga hortagaan ama u joojiyaan Cuntooyinka aan Caafimaadka lahayn sida Dufanka iyo Sonkorta, taasuna waa faham khaldan oo aan lahayn wax Aasas ah oo Cilmi ah.

Waxayna u malaynayaan 17% in ay samayntooda Jimicsiyaalka iyo Ciyaaraha ay kula dagaalamayaan Cuntooyinka aan Caafimaadka lahayn sida Dufanka badan, taasuna hubaal maaha mid sax ah, waayo gubista Calories ku maaha macnaheedu inay ka horjoogsanayso Dufanku in uu gaadho Xididada Wadanha oo sababo Heart Stroke. Sidoo kale waxay u malaynayaan 17% Sample kaa ka mid ahi inay suurtagal tahay in ay u cunaan Cuntooyinka oo dhan si siman, kaasuna waa faham isaguna khaldan. Sidaas darteed waxaa waajib ah inaad cunto Cuntooyin Caafimaad leh Waqtiyada oo dhan, waxayna ku talinaysaa Wakaaladu sidan soo socota:

1- In aanay noqon Carbohydrates ku in ka badan saddex meelood Cuntada Maalintiiba, waana inay ka samaysnaadaan Xubuub dhamaystiran yacni wata Diirkiisa Buniga ah

2- in aad cabto Koob Casiir ah Aroortii iyo Sixni Saladh ah oo aad ku cuntid Qadada maalin walba iyo in aad ku dedaashid inaad cunto Shan jeer Maalintii oo ah Midho iyo Khudrad, dabcan waa kii awoodaaya inteena badani maba awoodno ee, laakiin ha ku dedaalo taas markay u suura gashoba

3- inaad cunto Kaluun Todobaadkii ugu yaraan laba goor

4- inaad yaraysato cunista Cuntada hodonka ku ah Sonkorta iyo Dufanka, sidaas darteed waxa waajib ah inaad cunto Midho Maalintii halkaad ka cuni lahayd Buskutka iwm, iyo Biyo halkaad ka cabi lahayd Sharaabka Gaasta ah sida Coca Cola iyo Pepsi Cola iwm, iyo inaad cunto iyana Nuts, Avocado iyo Kaluunka sababta oo ah Saliidooda Caafimaadka leh

5- waajib maaha mana haboona inaad cunto wax ka badan 6gms oo Milix ah Maalin walba

6- waxa waajib ah inaad samayso Dhaqdhaqaaq iyo Jimicsiyaal xaga Jidhka ah

7- waxa daruuri ah inaad cabto 6 ilaa 8 Koob oo Biya ah Maalin walba

8- waxaa daruuri ah inaad quraacato Maalin walba, Quraacdu waa Meal ka ugu muhiimsan Cuntada Maalintii, Quraacda oo aanad cunini kaama saacidayso inaad dhinto Miisaankaaga siday Dadka qaar u haystaan waayo waxay taasu kugu dhiiri gelinaysaa inaad cunto Cuntooyin aan Caafimaad lahayn inta ka horaysa Xiliga Qadada

Arimahan oo dhan waxaan ku soo qaadanay oo kaga hadalnay Qoraalo hore iyaga oo inta ka faah faahsan, laakiin waxaan uga jeedaa ku soo celcelinteeda inaan ku qanacno Baadhitaanada Dowliga ah ee laga samayay Arintan siday isu waafaqayaan, Allaah tacaalaa Caafimaad iyo Cafis baynu ka baryaynaa, intii Allaah tacaalaa u yasiro oo awooda inay Talooyinkaa ku socdaan waa muhuum inay ilaaliyaan oo qaataan Talooyinkaa aan kor ku soo xusnay, kuwaan awoodina Allaah Caafimaad ha siiyo

Wabillaahi atowfiiq

Waxaa soo guuriyay oo diyaariyay:

Essa Mohamoud

almutawaadic@hotmail.com

webmaster@ceegaag.com